HAARLEM - Bij een online inventarisatie van de beeldcollectie bij het Noord-Hollands Archief kwam onlangs een panoramagezicht op Stockholm in Zweden boven tafel. Deze unieke tekening maakt deel uit van een kaartboek van Waterland, dat kaarten uit de periode 1588 en 1605 bevat.

Uit de 16e eeuw zijn maar drie andere panoramagezichten van Stockholm bekend. De tekening in het Waterlandse kaartboek dateert van 1588 en is evenals het hele boek gemaakt door Bertelmieus of Bertelmeeus Simonsz. Hij was een landmeter uit Monnickendam. Het kaartboek bevindt zich in de collectie van de Provinciale Atlas Noord-Holland.

Dat een panorama van Stockholm in een Waterlands kaartenboek te vinden is, houdt verband met de economische geschiedenis van Monnickendam. Vanaf 1575 brak in Monnickendam een periode aan van economische bloei, door de handel op de Oostzee. De haven van Monnickendam was geschikt voor het aanmeren van grote zeeschepen en Stockholm en zijn kooplieden speelden hierin een belangrijke rol. Uiteraard wilde men zich een beeld kunnen vormen van de stad waar de handelspartner vandaan kwam.

Op de tekening is het oostelijk waterfront van het oude Stockholm afgebeeld. Boven diverse gebouwen staan letters, die verwijzen naar een legenda, waarin de Nederlandse namen van de gebouwen staan vermeld. Het gaat om 'landmarks' in Stockholm of 'de vermaertste plaetsen', zoals de kerken, de markt, het waaggebouw, poorten en bruggen. Bovendien zijn de namen van verschillende gebieden rondom Stockholm in 16e eeuws Nederlands genoteerd. Onderaan de tekening staat bijvoorbeeld 'Diergaerde'. In het Zweeds heet dit Djurgården. Het is een landtong ten oosten tegenover Stockholm. Vanaf deze plek is het panorama gemaakt.

Alexander de Bruin, conservator beeldcollecties van het Noord-Hollands Archief, heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar het panoramagezicht. Zo wees zijn onderzoek uit dat er drie andere panoramagezichten bekend zijn uit de 16eeeuw. Een dateert uit 1535 en twee uit 1588. Het oudste blijkt echter een 17de -eeuwse kopie te zijn en de prenten uit 1588 betreffen géén tekeningen. Bovendien is alleen op het exemplaar bij het Noord-Hollands Archief de oostzijde afgebeeld, op de drie andere gezichten is de westzijde van Stockholm te zien.

Op de website van het Noord-Hollands Archief vertelt Alexander de Bruin meer over deze unieke vondst.